Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• wymienia nazwy szkła i sprzętu laboratoryjnego
• zna i stosuje zasady BHP obowiązujące w pracowni chemicznej
• bezpiecznie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi
• definiuje pojęcia: atom, elektron, proton, neutron, nukleony, elektrony walencyjne
• oblicza liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego na podstawie zapisu  
• definiuje pojęcia: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej, masa cząsteczkowa
• podaje masy atomowe i liczby atomowe pierwiastków chemicznych, korzystając z układu okresowego
• oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych, np. MgO, CO₂
• definiuje pojęcia dotyczące współczesnego modelu budowy atomu: orbital atomowy, liczby kwantowe (n, l, m, m_s), stan energetyczny, stan kwantowy, elektrony sparowane
• wyjaśnia na przykładzie atomu wodoru, co to są izotopy pierwiastków chemicznych
• omawia współczesne teorie dotyczące budowy modelu atomu
• definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny
• podaje treść prawa okresowości
• omawia budowę układu okresowego pierwiastków chemicznych (podział na grupy, okresy i bloki konfiguracyjne)
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne należące do bloków s, p, d oraz f
• określa podstawowe właściwości pierwiastka chemicznego na podstawie jego położenia w układzie okresowym
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne zaliczane do niemetali i metali

Uczeń:

• wyjaśnia przeznaczenie podstawowego szkła i sprzętu laboratoryjnego
• wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, masa cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej
• podaje treść zasady nieoznaczoności Heisenberga, reguły Hunda oraz zakazu Pauliego
• opisuje typy orbitali atomowych i rysuje ich kształty
• zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od 1 do 10
• definiuje pojęcia: promieniotwórczość naturalna i promieniotwórczość sztuczna, okres półtrwania
• wymienia zastosowania izotopów pierwiastków promieniotwórczych
• przedstawia ewolucję poglądów na temat budowy materii od starożytności do czasów współczesnych
• wyjaśnia budowę współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych, uwzględniając podział na bloki s, p, d oraz f
• wyjaśnia, co stanowi podstawę budowy współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych (konfiguracja elektronowa wyznaczająca podział na bloki s, p, d oraz f)
• wyjaśnia, podając przykłady, jakich informacji na temat pierwiastka chemicznego dostarcza znajomość jego położenia w układzie okresowym

Uczeń:

• wyjaśnia, od czego zależy ładunek jądra atomowego i dlaczego atom jest elektrycznie obojętny
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, masa cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej (o większym stopniu trudności)
• zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od 1 do 36 oraz jonów o podanym ładunku za pomocą symboli podpowłok elektronowych s, p, d, f (zapis konfiguracji pełny i skrócony) lub schematu klatkowego, korzystając z reguły Hunda i zakazu Pauliego
• określa stan kwantowy elektronów w atomie za pomocą czterech liczb kwantowych, korzystając z praw mechaniki kwantowej
• oblicza masę atomową pierwiastka chemicznego o znanym składzie izotopowym
• oblicza procentową zawartość izotopów w pierwiastku chemicznym
• określa rodzaje i właściwości promieniowania (a, b, g)
• wyjaśnia pojęcie szereg promieniotwórczy
• podaje przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska promieniotwórczości
• wyjaśnia, na jakiej podstawie klasyfikowano pierwiastki chemiczne w XIX w.
• omawia kryterium klasyfikacji pierwiastków chemicznych zastosowane przez Dmitrija Mendelejewa
• analizuje, jak – zależnie od położenia w układzie okresowym – zmienia się charakter chemiczny pierwiastków grup głównych
• wykazuje zależność między położeniem pierwiastka chemicznego w danej grupie i bloku energetycznym a konfiguracją elektronową powłoki walencyjnej

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega dualizm korpuskularno-falowy
• zapisuje za pomocą liczb kwantowych konfiguracje elektronowe atomów dowolnych pierwiastków chemicznych oraz jonów wybranych pierwiastków
• wyjaśnia, dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego zwykle nie jest liczbą całkowitą
• wyznacza masę izotopu promieniotwórczego na podstawie okresu półtrwania
• analizuje zmiany masy izotopu promieniotwórczego w zależności od czasu
• rysuje wykres zmiany masy izotopu promieniotwórczego w zależności od czasu
• zapisuje przebieg reakcji jądrowych
• wyjaśnia kontrolowany i niekontrolowany przebieg reakcji łańcuchowej
• porównuje układ okresowy pierwiastków chemicznych opracowany przez Mendelejewa (XIX w.) ze współczesną wersją
• uzasadnia przynależność pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków energetycznych
• uzasadnia, dlaczego lantanowce znajdują się w grupie 3. i okresie 6., a aktynowce w grupie 3. i okresie 7.
• wymienia nazwy systematyczne superciężkich pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych większych od 100

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcie elektroujemność
• wymienia nazwy pierwiastków elektrododatnich i elektroujemnych, korzystając z tabeli elektroujemności
• wymienia przykłady cząsteczek pierwiastków (np. O₂, H₂) i związków chemicznych
  (np. H₂O, HCl)
• definiuje pojęcia: wiązanie chemiczne, wartościowość, polaryzacja wiązania, dipol, moment dipolowy
• wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych (jonowe, kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane)
• wskazuje zależność między różnicą elektroujemności w cząsteczce a rodzajem wiązania
• wymienia przykłady cząsteczek, w których występuje wiązanie jonowe, kowalencyjne i kowalencyjne spolaryzowane
• definiuje pojęcia: orbital molekularny (cząsteczkowy), wiązanie σ, wiązanie π, wiązanie metaliczne, wiązanie wodorowe, wiązanie koordynacyjne, donor pary elektronowej, akceptor pary elektronowej
• opisuje budowę wewnętrzną metali
• definiuje pojęcie hybrydyzacja orbitali atomowych
• wskazuje, od czego zależy kształt cząsteczki (rodzaj hybrydyzacji)

Uczeń:

• omawia, jak zmienia się elektroujemność pierwiastków chemicznych w układzie okresowym
• wyjaśnia regułę dubletu elektronowego i regułę oktetu elektronowego
• przewiduje rodzaj wiązania chemicznego na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków chemicznych
• wyjaśnia sposób powstawania wiązań kowalencyjnych, kowalencyjnych spolaryzowanych, jonowych i metalicznych
• wymienia przykłady i określa właściwości substancji, w których występują wiązania metaliczne, wodorowe, kowalencyjne, jonowe
• wyjaśnia właściwości metali na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego
• wyjaśnia różnicę między orbitalem atomowym a orbitalem cząsteczkowym (molekularnym)
• wyjaśnia pojęcia: stan podstawowy atomu, stan wzbudzony atomu
• wyjaśnia, na czym polega hybrydyzacja orbitali atomowych
• podaje warunek wystąpienia hybrydyzacji orbitali atomowych
• przedstawia przykład przestrzennego rozmieszczenia wiązań w cząsteczkach (np. CH₄, BF₃)
• wyjaśnia, na czym polega i do czego służy metoda VSERP
• definiuje pojęcia: atom centralny, ligand, liczba koordynacyjna

Uczeń:

• analizuje, jak zmieniają się elektroujemność i charakter chemicznego pierwiastków w układzie okresowym
• zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe cząsteczek, w których występują wiązania kowalencyjne, jonowe oraz koordynacyjne
• wyjaśnia, dlaczego wiązanie koordynacyjne nazywane jest też wiązaniem donorowo-
  -akceptorowym
• wyjaśnia pojęcie energia jonizacji
• omawia sposób, w jaki atomy pierwiastków chemicznych bloków s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów)
• charakteryzuje wiązania metaliczne i wodorowe oraz podaje przykłady ich powstawania
• zapisuje równania reakcji powstawania jonów i tworzenia wiązania jonowego
• przedstawia graficznie tworzenie się wiązań typów σ i π
• określa wpływ wiązania wodorowego na nietypowe właściwości wody
• wyjaśnia pojęcie siły van der Waalsa
• porównuje właściwości substancji jonowych, cząsteczkowych, kowalencyjnych, metalicznych oraz substancji o wiązaniach wodorowych
• oblicza liczbę przestrzenną i na podstawie jej wartości określa typ hybrydyzacji oraz możliwy kształt cząsteczek
• opisuje typy hybrydyzacji orbitali atomowych (sp, sp², sp³)

Uczeń:

• wyjaśnia zależność między długością wiązania a jego energią
• porównuje wiązanie koordynacyjne z wiązaniem kowalencyjnym
• proponuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe dla cząsteczek lub jonów, w których występują wiązania koordynacyjne
• określa typy wiązań (σ i π) w prostych cząsteczkach (np. CO₂, N₂)
• określa rodzaje oddziaływań między atomami a cząsteczkami na podstawie wzoru chemicznego lub informacji o oddziaływaniu
• analizuje mechanizm przewodzenia prądu elektrycznego przez metale i stopione sole
• wyjaśnia wpływ rodzaju wiązania na właściwości fizyczne substancji
• przewiduje typ hybrydyzacji w cząsteczkach (np. CH₄, BF₃)
• udowadnia zależność między typem hybrydyzacji a kształtem cząsteczki
• określa wpływ wolnych par elektronowych na geometrię cząsteczki
• określa kształt cząsteczek i jonów metodą VSEPR

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna
• wymienia przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych znanych z życia codziennego
• definiuje pojęcia: równanie reakcji chemicznej, substraty, produkty, reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja wymiany
• zapisuje równania prostych reakcji chemicznych (reakcji syntezy, analizy i wymiany)
• podaje treść prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego
• interpretuje równania reakcji chemicznych w aspektach jakościowym i ilościowym
• definiuje pojęcie tlenki
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych tlenków metali i niemetali
• zapisuje równanie reakcji otrzymywania tlenków co najmniej jednym sposobem
• ustala doświadczalnie charakter chemiczny danego tlenku
• definiuje pojęcia: tlenki kwasowe, tlenki zasadowe, tlenki obojętne
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych wodorków
• definiuje pojęcia wodorotlenki i zasady
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych wodorotlenków
• wyjaśnia różnicę między zasadą a wodorotlenkiem
• zapisuje równanie reakcji otrzymywania wybranej zasady
• definiuje pojęcia: amfoteryczność, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki amfoteryczne
• zapisuje wzory i nazwy wybranych tlenków i wodorotlenków amfoterycznych
• definiuje pojęcia: kwasy, moc kwasu
• wymienia sposoby klasyfikacji kwasów (ze względu na ich skład, moc i właściwości utleniające)
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne kwasów
• zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów
• definiuje pojęcie sole
• wymienia rodzaje soli
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne prostych soli
• przeprowadza doświadczenie mające na celu otrzymanie wybranej soli w reakcji zobojętniania oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• wymienia przykłady soli występujących w przyrodzie, określa ich właściwości i zastosowania
• opisuje rodzaje skał wapiennych i ich właściwości
• podaje przykłady nawozów naturalnych i sztucznych
• definiuje pojęcia: wodorki, azotki, węgliki

Uczeń:

• wymienia różnicę między zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną
• przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu otrzymanie prostego związku chemicznego (np. FeS), zapisuje równanie przeprowadzonej reakcji chemicznej, określa jej typ oraz wskazuje substraty i produkty
• zapisuje równanie reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od 1 do 30
• opisuje budowę tlenków
• dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne
• zapisuje równania reakcji chemicznych tlenków kwasowych i zasadowych z wodą
• wymienia przykłady zastosowania tlenków
• wymienia odmiany tlenku krzemu(IV) występujące w środowisku przyrodniczym
• opisuje proces produkcji szkła
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wodorotlenków
• opisuje budowę wodorotlenków
• zapisuje równania reakcji otrzymywania zasad
• wyjaśnia pojęcia: amfoteryczność, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki amfoteryczne
• zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych tlenków i wodorotlenków z kwasami i zasadami
• wymienia przykłady zastosowania wodorków
• wymienia przykłady zastosowania wodorotlenków
• wymienia przykłady tlenków kwasowych, zasadowych, obojętnych i amfoterycznych
• opisuje budowę kwasów
• dokonuje podziału podanych kwasów na tlenowe i beztlenowe
• wymienia metody otrzymywania kwasów i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• wymienia przykłady zastosowania kwasów
• opisuje budowę soli
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne soli
• wyjaśnia pojęcia wodorosole i hydroksosole
• zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli trzema sposobami
• znajduje informacje na temat występowania soli w przyrodzie
• wymienia zastosowania soli w przemyśle i życiu codziennym
• wyjaśnia mechanizm zjawiska krasowego
• określa przyczyny twardości wody i sposoby jej usuwania
• wyjaśnia wpływ składników wód mineralnych na organizm ludzki
• projektuje doświadczenie chemiczne Sporządzanie zaprawy gipsowej i badanie jej twardnienia oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

Uczeń:

• wskazuje zjawiska fizyczne i reakcje chemiczne wśród podanych przemian
• określa typ reakcji chemicznej na podstawie jej przebiegu
• stosuje prawo zachowania masy i prawo stałości składu związku chemicznego
• podaje przykłady nadtlenków i ich wzory sumaryczne
• wymienia kryteria podziału tlenków i na tej podstawie dokonuje ich klasyfikacji
• dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych tych tlenków z kwasami i zasadami
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogą tworzyć tlenki i wodorotlenki amfoteryczne
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie zachowania tlenku glinu wobec zasady i kwasu oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych w postaciach cząsteczkowej i jonowej
• wymienia metody otrzymywania tlenków, wodorków, wodorotlenków i kwasów oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie Otrzymywanie wodorotlenku sodu i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie Otrzymywanie wodorotlenku wapnia i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie Reakcja tlenku fosforu(V) z wodą i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie Badanie charakteru chemicznego wybranych wodorków i zapisuje odpowiednie równania reakcji
• omawia typowe właściwości chemiczne kwasów (zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy) oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• podaje nazwy kwasów nieorganicznych na podstawie ich wzorów chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie kwasu chlorowodorowego i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie kwasu siarkowodorowego i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie kwasu siarkowego(IV) i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• wymienia metody otrzymywania soli
• zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli co najmniej pięcioma sposobami
• podaje nazwy i zapisuje wzory sumaryczne wybranych wodorosoli i hydroksosoli
• odszukuje informacje na temat występowania w przyrodzie tlenków i wodorotlenków, podaje ich wzory i nazwy systematyczne oraz zastosowania
• opisuje budowę, właściwości oraz zastosowania węglików i azotków
• opisuje różnice we właściwościach hydratów i soli bezwodnych na przykładzie skał gipsowych
• projektuje doświadczenie chemiczne Wykrywanie węglanu wapnia i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Termiczny rozkład wapieni i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Gaszenie wapna palonego i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

Uczeń:

• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie charakteru chemicznego tlenków metali i niemetali oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie działania zasady i kwasu na tlenki oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• przewiduje charakter chemiczny tlenków wybranych pierwiastków i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• określa charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od 1 do 30 na podstawie ich zachowania wobec wody, kwasu i zasady; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• określa różnice w budowie cząsteczek tlenków i nadtlenków
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, w których wyniku można otrzymać różnymi metodami wodorotlenki trudno rozpuszczalne w wodzie; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• przewiduje wzór oraz charakter chemiczny tlenku, znając produkty reakcji chemicznej tego tlenku z wodorotlenkiem sodu i kwasem chlorowodorowym
• analizuje właściwości pierwiastków chemicznych pod względem możliwości tworzenia tlenków i wodorotlenków amfoterycznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Działanie kwasu chlorowodorowego na etanian sodu oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, hydroksosoli i wodorosoli oraz podaje przykłady tych związków chemicznych
• określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, prostych, podwójnych i uwodnionych
• projektuje doświadczenie chemiczne Ogrzewanie siarczanu(VI) miedzi(II)-woda(1/5) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• ustala nazwy różnych soli na podstawie ich wzorów chemicznych
• ustala wzory soli na podstawie ich nazw
• proponuje metody, którymi można otrzymać wybraną sól i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• ocenia, które z poznanych związków chemicznych mają istotne znaczenie w przemyśle i gospodarce
• określa typ wiązania chemicznego występującego w azotkach
• zapisuje równania reakcji chemicznych, w których wodorki, węgliki i azotki występują jako substraty

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia mol i masa molowa
• wykonuje bardzo proste obliczenia związane z pojęciami mol i masa molowa
• podaje treść prawa Avogadra
• wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z pojęciem masy molowej (z zachowaniem stechiometrycznych ilości substratów i produktów reakcji chemicznej)

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie objętość molowa gazów
• wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa gazów w warunkach normalnych
• interpretuje równania reakcji chemicznych na sposób cząsteczkowy, molowy, ilościowo w masach molowych, ilościowo w objętościach molowych (gazy) oraz ilościowo w liczbach cząsteczek
• wyjaśnia, na czym polegają obliczenia stechiometryczne
• wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z masą molową oraz objętością molową substratów i produktów reakcji chemicznej

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia liczba Avogadra i stała Avogadra
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa gazów, liczba Avogadra (o większym stopniu trudności)
• wyjaśnia pojęcie wydajność reakcji chemicznej
• oblicza skład procentowy związków chemicznych
• wyjaśnia różnicę między gazem doskonałym a gazem rzeczywistym
• podaje równanie Clapeyrona
• wyjaśnia różnicę między wzorem elementarnym (empirycznym) a wzorem rzeczywistym związku chemicznego
• rozwiązuje proste zadania związane z ustaleniem wzorów elementarnych i rzeczywistych związków chemicznych

Uczeń:

• porównuje gęstości różnych gazów, znając ich masy molowe
• wykonuje obliczenia stechiometryczne dotyczące mas molowych, objętości molowych, liczby cząsteczek oraz niestechiometrycznych ilości substratów i produktów (o znacznym stopniu trudności)
• wykonuje obliczenia związane z wydajnością reakcji chemicznych
• wykonuje obliczenia umożliwiające określenie wzorów elementarnych i rzeczywistych związków chemicznych (o znacznym stopniu trudności)
• stosuje równanie Clapeyrona do obliczenia objętości lub liczby moli gazu w dowolnych warunkach ciśnienia i temperatury
• wykonuje obliczenia stechiometryczne z zastosowaniem równania Clapeyrona

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcie stopień utlenienia pierwiastka chemicznego
• wymienia reguły obliczania stopni utlenienia pierwiastków w związkach chemicznych
• określa stopnie utlenienia pierwiastków w cząsteczkach prostych związków chemicznych
• definiuje pojęcia: reakcja utleniania-redukcji (redoks), utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja
• zapisuje proste schematy bilansu elektronowego
• wskazuje w prostych reakcjach redoks utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji
• wymienia najważniejsze reduktory stosowane w przemyśle
• definiuje pojęcie ogniwo galwaniczne i podaje zasadę jego działania
• opisuje budowę i zasadę działania ogniwa Daniella
• definiuje pojęcie półogniwo
• omawia procesy korozji chemicznej oraz korozji elektrochemicznej metali
• wymienia metody zabezpieczania metali przed korozją

Uczeń:

• oblicza zgodnie z regułami stopnie utlenienia pierwiastków w cząsteczkach związków nieorganicznych, organicznych oraz jonowych
• wymienia przykłady reakcji redoks oraz wskazuje w nich utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji
• dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu elektronowego w prostych równaniach reakcji redoks
• wyjaśnia, na czym polega otrzymywanie metali z rud z zastosowaniem reakcji redoks
• wyjaśnia pojęcia szereg aktywności metali i reakcja dysproporcjonowania
• zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w ogniwie Daniella
• wyjaśnia pojęcie siła elektromotoryczna ogniwa (SEM)
• wyjaśnia pojęcie normalna elektroda wodorowa
• podaje przykłady półogniw i ogniw galwanicznych
• wyjaśnia pojęcia potencjał standardowy półogniwa i szereg elektrochemiczny metali
• omawia proces elektrolizy wodnych roztworów elektrolitów i stopionych soli
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie wpływu różnych czynników na szybkość korozji elektrochemicznej

Uczeń:

• przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych na podstawie konfiguracji elektronowej ich atomów
• analizuje równania reakcji chemicznych i określa, które z nich są reakcjami redoks
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja magnezu z chlorkiem żelaza(III) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej i podaje jego interpretację elektronową
• dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu elektronowego w równaniach reakcji redoks, w tym w reakcjach dysproporcjonowania
• określa, które pierwiastki chemiczne w stanie wolnym lub w związkach chemicznych mogą być utleniaczami, a które reduktorami
• wymienia zastosowania reakcji redoks w przemyśle
• oblicza siłę elektromotoryczną dowolnego ogniwa, korzystając z szeregu napięciowego metali
• zapisuje równania reakcji elektrodowych dla roztworów wodnych i stopionych soli
• wyjaśnia różnie między ogniwem odwracalnym i nieodwracalnym oraz podaje przykłady takich ogniw
• opisuje budowę, zasadę działania i zastosowania źródeł prądu stałego
• projektuje doświadczenie chemiczne Elektroliza kwasu chlorowodorowego
  i zapisuje odpowiednie równania reakcji elektrodowych
• projektuje doświadczenie chemiczne Elektroliza wodnego roztworu chlorku sodu
  i zapisuje odpowiednie równania reakcji elektrodowych
• projektuje doświadczenie chemiczne Elektroliza wodnego roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) i zapisuje odpowiednie równania reakcji elektrodowych

Uczeń:

• określa stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych w cząsteczkach i jonach złożonych
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja miedzi z azotanem(V) srebra(I)
• zapisuje równanie reakcji miedzi z azotanem(V) srebra(I) i metodą bilansu elektronowego dobiera współczynniki stechiometryczne
• analizuje szereg aktywności metali i przewiduje przebieg reakcji chemicznych różnych metali z wodą, kwasami i solami
• zapisuje równania reakcji redoks i ustala współczynniki stechiometryczne metodą jonowo-elektronową
• wyjaśnia różnicę między przebiegiem procesów elektrodowych w ogniwach i podczas elektrolizy
• przewiduje kierunek przebiegu reakcji redoks na podstawie potencjałów standardowych półogniw
• zapisuje i rysuje schemat ogniwa odwracalnego i nieodwracalnego
• przewiduje produkty elektrolizy wodnych roztworów kwasów, zasad i soli

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia: roztwór, mieszanina jednorodna (homogeniczna), mieszanina niejednorodna (heterogeniczna), rozpuszczalnik, substancja rozpuszczana, roztwór właściwy, zawiesina, roztwór nasycony, roztwór nienasycony, roztwór przesycony, rozpuszczanie, rozpuszczalność, krystalizacja
• wymienia metody rozdzielania na składniki mieszanin niejednorodnych i jednorodnych
• sporządza wodne roztwory substancji
• wymienia czynniki przyspieszające rozpuszczanie substancji w wodzie
• wymienia przykłady roztworów znanych z życia codziennego
• definiuje pojęcia: koloid (zol), żel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja
• wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin
• odczytuje z wykresu rozpuszczalności informacje na temat wybranej substancji
• definiuje pojęcia stężenie procentowe i stężenie molowe
• wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie molowe

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: koloid (zol), żel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja, koloid liofobowy, koloid liofilowy, efekt Tyndalla
• wymienia przykłady roztworów o różnym stanie skupienia rozpuszczalnika i substancji rozpuszczanej
• omawia sposoby rozdzielania roztworów właściwych (substancji stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki
• wymienia zastosowania koloidów
• wyjaśnia mechanizm rozpuszczania substancji w wodzie
• wyjaśnia różnicę między rozpuszczaniem a roztwarzaniem
• wyjaśnia różnicę między rozpuszczalnością a szybkością rozpuszczania substancji
• sprawdza doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji
• odczytuje z wykresów rozpuszczalności informacje na temat różnych substancji
• wyjaśnia proces krystalizacji
• projektuje doświadczenie chemiczne mające na celu wyhodowanie kryształów wybranej substancji
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie molowe

Uczeń:

• dokonuje podziału roztworów (ze względu na rozmiary cząstek substancji rozpuszczonej) na roztwory właściwe, zawiesiny i koloidy
• projektuje doświadczenie chemiczne pozwalające rozdzielić mieszaninę niejednorodną (substancji stałych w cieczach) na składniki
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie wpływu temperatury na rozpuszczalność gazów w wodzie oraz formułuje wniosek
• analizuje wykresy rozpuszczalności różnych substancji
• wyjaśnia, w jaki sposób można otrzymać układy koloidalne (kondensacja, dyspersja)
• projektuje doświadczenie chemiczne Koagulacja białka oraz określa właściwości roztworu białka jaja
• sporządza roztwór nasycony i nienasycony wybranej substancji w określonej temperaturze, korzystając z wykresu rozpuszczalności tej substancji
• wymienia zasady postępowania podczas sporządzania roztworów o określonym stężeniu procentowym lub molowym
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie molowe, z uwzględnieniem gęstości roztworu

Uczeń:

• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie rozpuszczalności chlorku sodu w wodzie i benzynie oraz określa, od czego zależy rozpuszczalność substancji
• wymienia przykłady substancji tworzących układy koloidalne przez kondensację lub dyspersję
• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Obserwacja wiązki światła przechodzącej przez roztwór właściwy i zol oraz formułuje wniosek
• wymienia sposoby otrzymywania roztworów nasyconych z roztworów nienasyconych i odwrotnie, korzystając z wykresów rozpuszczalności substancji
• wykonuje odpowiednie obliczenia chemiczne, a następnie sporządza roztwory o określonym stężeniu procentowym i molowym, zachowując poprawną kolejność wykonywanych czynności
• oblicza stężenie procentowe lub molowe roztworu otrzymanego przez zmieszanie dwóch roztworów o różnych stężeniach
• oblicza stężenia procentowe roztworów hydratów
• przelicza stężenia procentowe i molowe roztworów
• przelicza zawartość substancji w roztworze wyrażoną za pomocą stężenia procentowego na stężenia w ppm i ppb oraz podaje zastosowania tych jednostek
• projektuje doświadczenie chemiczne Rozdzielanie barwników roślinnych metodą chromatografii
• projektuje doświadczenie chemiczne Ekstrakcja jodu z jodku potasu

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ zamknięty, układ izolowany, energia wewnętrzna układu, efekt cieplny reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja endotermiczna, proces endoenergetyczny, proces egzoenergetyczny
• definiuje pojęcia: szybkość reakcji chemicznej, energia aktywacji, kataliza, katalizator, równanie termochemiczne
• wymienia rodzaje katalizy
• wymienia czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej
• określa warunki standardowe
• podaje treść reguły Lavoisiera–Laplace’a i prawa Hessa
• definiuje pojęcie okres półtrwania reakcji chemicznej

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ zamknięty, układ izolowany, energia wewnętrzna układu, efekt cieplny reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja endotermiczna, proces egzoenergetyczny, proces endoenergetyczny, praca, ciepło, energia całkowita układu
• wyjaśnia pojęcia: teoria zderzeń aktywnych, kompleks aktywny, równanie kinetyczne reakcji chemicznej
• omawia wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej
• podaje treść reguły van’t Hoffa
• wykonuje proste obliczenia chemiczne z zastosowaniem reguły van’t Hoffa
• wyjaśnia pojęcie równanie termochemiczne
• wyjaśnia pojęcia standardowa entalpia tworzenia i standardowa entalpia spalania
• wyjaśnia pojęcie temperaturowy współczynnik szybkości reakcji chemicznej
• omawia proces biokatalizy i wyjaśnia pojęcie biokatalizatory
• wyjaśnia pojęcie aktywatory

Uczeń:

• przeprowadza reakcje będące przykładami procesów egzoenergetycznych i endoenergetycznych oraz wyjaśnia istotę zachodzących procesów
• projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie azotanu(V) amonu w wodzie
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja wodorowęglanu sodu z kwasem etanowym
• projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie wodorotlenku sodu w wodzie
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja magnezu z kwasem chlorowodorowym
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja cynku z kwasem siarkowym(VI)
• wyjaśnia pojęcia szybkość reakcji chemicznej i energia aktywacji
• zapisuje równania kinetyczne reakcji chemicznych
• udowadnia wpływ temperatury, stężenia substratu, rozdrobnienia substancji i katalizatora na szybkość wybranych reakcji chemicznych, przeprowadzając odpowiednie doświadczenia chemiczne
• projektuje doświadczenie chemiczne Wpływ stężenia substratu na szybkość reakcji chemicznej i formułuje wniosek
• projektuje doświadczenie chemiczne Wpływ temperatury na szybkość reakcji chemicznej, zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej i formułuje wniosek
• projektuje doświadczenie chemiczne Rozdrobnienie substratów a szybkość reakcji chemicznej i formułuje wniosek
• projektuje doświadczenie chemiczne Katalityczna synteza jodku magnezu i formułuje wniosek
• projektuje doświadczenie chemiczne Katalityczny rozkład nadtlenku wodoru, zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej i formułuje wniosek
• określa zmianę energii reakcji chemicznej przez kompleks aktywny
• porównuje rodzaje katalizy i podaje ich zastosowania
• wyjaśnia, co to są inhibitory oraz podaje ich przykłady
• wyjaśnia różnicę między katalizatorem a inhibitorem
• rysuje wykres zmian stężenia substratów i produktów oraz szybkości reakcji chemicznej w funkcji czasu
• zapisuje ogólne równania kinetyczne reakcji chemicznych i na ich podstawie określa rząd tych reakcji chemicznych

Uczeń:

• udowadnia, że reakcje egzoenergetyczne należą do procesów samorzutnych, a reakcje endoenergetyczne do procesów wymuszonych
• wyjaśnia pojęcie entalpia
• kwalifikuje podane przykłady reakcji chemicznych do reakcji egzoenergetycznych (ΔH < 0) lub endoenergetycznych (ΔH > 0) na podstawie różnicy entalpii substratów i produktów
• wykonuje obliczenia chemiczne z zastosowaniem pojęć: szybkość reakcji chemicznej, równanie kinetyczne, reguła van’t Hoffa
• udowadnia zależność między rodzajem reakcji chemicznej a zasobem energii wewnętrznej substratów i produktów
• wyjaśnia różnicę między katalizą homogeniczną, katalizą heterogeniczną i autokatalizą oraz podaje zastosowania tych procesów
• stosuje prawo Hessa w obliczeniach termochemicznych
• dokonuje obliczeń termochemicznych z wykorzystaniem równania termochemicznego

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia elektrolity i nieelektrolity
• podaje założenia teorii dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) Arrheniusa w odniesieniu do kwasów, zasad i soli
• definiuje pojęcia: reakcja odwracalna, reakcja nieodwracalna, stan równowagi chemicznej, stała dysocjacji elektrolitycznej, hydroliza soli
• podaje treść prawa działania mas
• podaje treść reguły przekory
  Le Chateliera–Brauna
• zapisuje proste równania dysocjacji jonowej elektrolitów i podaje nazwy powstających jonów
• definiuje pojęcie stopień dysocjacji elektrolitycznej
• wymienia przykłady elektrolitów mocnych i słabych
• wyjaśnia, na czym polega reakcja zobojętniania i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej w postaci cząsteczkowej
• wskazuje w tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie związki chemiczne trudno rozpuszczalne
• zapisuje proste równania reakcji strącania osadów w postaci cząsteczkowej
• definiuje pojęcie odczyn roztworu
• wymienia podstawowe wskaźniki
  kwasowo-zasadowe (pH) i omawia ich zastosowania
• wyjaśnia, co to jest skala pH i w jaki sposób można z niej korzystać

Uczeń:

• wyjaśnia kryterium podziału substancji na elektrolity i nieelektrolity
• wyjaśnia rolę cząsteczek wody jako dipoli w procesie dysocjacji elektrolitycznej
• podaje założenia teorii Brønsteda–Lowry’ego w odniesieniu do kwasów i zasad
• podaje założenia teorii Lewisa w odniesieniu do kwasów i zasad
• zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, zasad i soli z uwzględnieniem dysocjacji wielostopniowej
• wyjaśnia kryterium podziału elektrolitów na mocne i słabe
• porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji
• wymienia przykłady reakcji odwracalnych i nieodwracalnych
• zapisuje wzór matematyczny przedstawiający treść prawa działania mas
• podaje przykłady wyjaśniające regułę przekory
• wymienia czynniki wpływające na stan równowagi chemicznej
• zapisuje wzory matematyczne na obliczanie stopnia dysocjacji elektrolitycznej i stałej dysocjacji elektrolitycznej
• wymienia czynniki wpływające na wartość stałej dysocjacji elektrolitycznej i stopnia dysocjacji elektrolitycznej
• zapisuje równania reakcji zobojętniania w postaci cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej
• analizuje tabelę rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie pod kątem możliwości przeprowadzenia reakcji strącania osadów
• zapisuje równania reakcji strącania osadów w postaci cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej
• wyjaśnia pojęcie iloczyn jonowy wody
• wyznacza pH roztworów z użyciem wskaźników kwasowo-zasadowych oraz określa ich odczyn
• wyjaśnia, na czym polega reakcja hydrolizy soli
• tłumaczy właściwości sorpcyjne oraz kwasowość gleby
• wyjaśnia korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania środków ochrony roślin
• wyjaśnia pojęcie iloczyn rozpuszczalności substancji

Uczeń:

• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego i zmiany barwy wskaźników kwasowo-zasadowych w wodnych roztworach różnych związków chemicznych oraz dokonuje podziału substancji na elektrolity i nieelektrolity
• wyjaśnia założenia teorii
  Brønsteda–Lowry’ego w odniesieniu do kwasów i zasad oraz wymienia przykłady kwasów i zasad według znanych teorii
• stosuje prawo działania mas na konkretnym przykładzie reakcji odwracalnej, np. dysocjacji słabych elektrolitów
• wykonuje obliczenia chemiczne z zastosowaniem pojęcia stopień dysocjacji
• stosuje regułę przekory w konkretnych reakcjach chemicznych
• porównuje przewodnictwo elektryczne roztworów różnych kwasów o takich samych stężeniach i interpretuje wyniki doświadczeń chemicznych
• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu zbadanie przewodnictwa roztworów kwasu octowego o różnych stężeniach oraz interpretuje wyniki doświadczenia chemicznego
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcje zobojętniania zasad kwasami
• zapisuje równania reakcji zobojętniania w postaci cząsteczkowej, jonowej i skróconego zapisu jonowego
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie osadów trudno rozpuszczalnych wodorotlenków
• projektuje doświadczenie chemiczne Strącanie osadu trudno rozpuszczalnej soli
• bada odczyn wodnych roztworów soli i interpretuje wyniki doświadczeń chemicznych
• przewiduje na podstawie wzorów soli, które z nich ulegają reakcji hydrolizy, oraz określa rodzaj reakcji hydrolizy
• zapisuje równania reakcji hydrolizy soli w postaci cząsteczkowej i jonowej
• wyjaśnia znaczenie reakcji zobojętniania w stosowaniu dla działania leków na nadkwasotępodaje treść prawa rozcieńczeń Ostwalda i przedstawia jego zapis w sposób matematyczny
• określa zależność między wartością iloczynu rozpuszczalności a rozpuszczalnością soli w danej temperaturze
• wyjaśnia, na czym polega efekt wspólnego jonu

Uczeń:

• omawia na dowolnych przykładach kwasów i zasad różnice w interpretacji dysocjacji elektrolitycznej według teorii Arrheniusa, Brønsteda–Lowry’ego i Lewisa
• stosuje prawo działania mas w różnych reakcjach odwracalnych
• przewiduje warunki przebiegu konkretnych reakcji chemicznych w celu zwiększenia ich wydajności
• wyjaśnia proces dysocjacji jonowej z uwzględnieniem roli wody w tym procesie
• wyjaśnia przyczynę kwasowego odczynu roztworów kwasów oraz zasadowego odczynu roztworów wodorotlenków; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• zapisuje równania dysocjacji jonowej, używając wzorów ogólnych kwasów, zasad i soli
• analizuje zależność stopnia dysocjacji od rodzaju elektrolitu i stężenia roztworu
• wykonuje obliczenia chemiczne, korzystając z definicji stopnia dysocjacji
• omawia istotę reakcji zobojętniania i strącania osadów oraz podaje zastosowania tych reakcji chemicznych
• wyjaśnia zależność między pH a iloczynem jonowym wody
• posługuje się pojęciem pH w odniesieniu do odczynu roztworu i stężenia jonów H⁺ i OH^-
• przewiduje odczyn wodnych roztworów soli, zapisuje równania reakcji hydrolizy w postaci cząsteczkowej i jonowej oraz określa rodzaj reakcji hydrolizy
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie odczynu wodnych roztworów soli; zapisuje równania reakcji hydrolizy w postaci cząsteczkowej i jonowej oraz określa rodzaj reakcji hydrolizy
• przewiduje odczyn roztworu po reakcji chemicznej substancji zmieszanych w ilościach stechiometrycznych i niestechiometrycznych
• oblicza stałą i stopień dysocjacji elektrolitycznej elektrolitu o znanym stężeniu z wykorzystaniem prawa rozcieńczeń Ostwalda
• stosuje prawo rozcieńczeń Ostwalda do rozwiązywania zadań o znacznym stopniu trudności
• przewiduje, która z trudno rozpuszczalnych soli o znanych iloczynach rozpuszczalności w danej temperaturze strąci się łatwiej, a która trudniej
• projektuje doświadczenie chemiczne Miareczkowanie zasady kwasem w obecności wskaźnika kwasowo-zasadowego

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• określa budowę atomów wodoru i helu na podstawie ich położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• określa budowę atomu sodu na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne sodu
• zapisuje wzory najważniejszych związków sodu (NaOH, NaCl)
• określa budowę atomu wapnia na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• określa budowę atomu glinu na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne glinu
• wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu, i wymienia zastosowania tego procesu
• definiuje pojęcie amfoteryczność na przykładzie wodorotlenku glinu
• określa budowę atomu krzemu na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• wymienia zastosowania krzemu, wiedząc, że jest on półprzewodnikiem
• zapisuje wzór i nazwę systematyczną związku krzemu, który jest głównym składnikiem piasku
• wyjaśnia, czym jest powietrze, i wymienia jego najważniejsze składniki
• określa budowę atomu tlenu na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• zapisuje równania reakcji spalania węgla, siarki i magnezu w tlenie
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne oraz zastosowania tlenu
• wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy i jaką rolę odgrywa w przyrodzie
• określa budowę atomu azotu na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne azotu
• zapisuje wzory najważniejszych związków azotu (kwasu azotowego(V), azotanów(V)) i wymienia ich zastosowania
• określa budowę atomu siarki na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne siarki
• zapisuje wzory najważniejszych związków siarki (tlenku siarki(IV), tlenku siarki(VI), kwasu siarkowego(VI) i siarczanów(VI))
• określa budowę atomu chloru na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• zapisuje wzory najważniejszych związków chloru (kwasu chlorowodorowego i chlorków)
• określa, jak zmienia się moc kwasów beztlenowych fluorowców wraz ze zwiększaniem się masy atomów fluorowców
• podaje kryterium przynależności pierwiastków chemicznych do bloków s, p, d oraz f
• wymienia nazwy i symbole chemiczne pierwiastków bloku s
• wymienia właściwości fizyczne, chemiczne oraz zastosowania wodoru i helu
• podaje wybrany sposób otrzymywania wodoru i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• zapisuje wzór tlenku i wodorotlenku dowolnego pierwiastka chemicznego należącego do bloku s
• wymienia nazwy i symbole chemiczne pierwiastków bloku p
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne borowców oraz wzory tlenków borowców i podaje ich charakter chemiczny
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne węglowców oraz wzory tlenków węglowców i podaje ich charakter chemiczny
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne azotowców oraz przykładowe wzory tlenków, kwasów i soli azotowców
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne tlenowców oraz przykładowe wzory związków tlenowców (tlenków, nadtlenków, siarczków i wodorków)
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne fluorowców oraz przykładowe wzory związków fluorowców
• określa, jak zmienia się aktywność chemiczna fluorowców wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne helowców oraz omawia ich aktywność chemiczną
• omawia, jak zmieniają się aktywność chemiczna i charakter chemiczny pierwiastków bloku p
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne bloku d
• zapisuje konfigurację elektronową atomów manganu i żelaza
• zapisuje konfigurację elektronową atomów miedzi i chromu, uwzględniając promocję elektronu
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne związków chemicznych, które tworzy chrom
• określa, od czego zależy charakter chemiczny związków chromu
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne związków chemicznych, które tworzy mangan
• określa, od czego zależy charakter chemiczny związków manganu
• omawia aktywność chemiczną żelaza na podstawie jego położenia w szeregu napięciowym metali
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne związków żelaza oraz wymienia ich właściwości
• wymienia nazwy systematyczne i wzory sumaryczne związków miedzi oraz omawia ich właściwości
• wymienia typowe właściwości pierwiastków chemicznych bloku d
• omawia podobieństwa właściwości pierwiastków chemicznych w ramach grup układu okresowego i zmiany tych właściwości w okresach

Uczeń:

• przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie właściwości sodu oraz formułuje wniosek
• przeprowadza doświadczenie chemiczne Reakcja sodu z wodą oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• omawia właściwości fizyczne i chemiczne sodu na podstawie przeprowadzonych doświadczeń chemicznych oraz położenia tego pierwiastka chemicznego w układzie okresowym
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne najważniejszych związków sodu (m.in. NaNO₃) oraz omawia ich właściwości
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne wapnia na podstawie znajomości jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz przeprowadzonych doświadczeń chemicznych
• zapisuje wzory i nazwy chemiczne wybranych związków wapnia (CaCO₃,
  CaSO₄ · 2 H₂O, CaO, Ca(OH)₂) oraz omawia ich właściwości
• omawia właściwości fizyczne i chemiczne glinu na podstawie przeprowadzonych doświadczeń chemicznych oraz położenia tego pierwiastka w układzie okresowym
• wyjaśnia pojęcie pasywacji oraz rolę, jaką odgrywa ten proces w przemyśle materiałów konstrukcyjnych
• wyjaśnia, na czym polega amfoteryczność wodorotlenku glinu, zapisując odpowiednie równania reakcji chemicznych
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne krzemu na podstawie położenia tego pierwiastka w układzie okresowym
• wymienia składniki powietrza i określa, które z nich są stałe, a które zmienne
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne tlenu oraz azotu na podstawie położenia tych pierwiastków w układzie okresowym
• wyjaśnia zjawisko alotropii na przykładzie tlenu i omawia różnice we właściwościach odmian alotropowych tlenu
• wyjaśnia, na czym polega proces skraplania gazów
• przeprowadza doświadczenie chemiczne Otrzymywanie tlenu z manganianu(VII) potasu oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• przeprowadza doświadczenie chemiczne Spalanie węgla, siarki i magnezu w tlenie oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• wyjaśnia rolę tlenu w przyrodzie
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne najważniejszych związków azotu i tlenu (N₂O₅, HNO₃, azotany(V))
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne siarki na podstawie jej położenia w układzie okresowym pierwiastków oraz wyników przeprowadzonych doświadczeń chemicznych
• wymienia odmiany alotropowe siarki
• charakteryzuje wybrane związki siarki (SO₂, SO₃, H₂SO₄, siarczany(VI), H₂S, siarczki)
• wyjaśnia pojęcie higroskopijność
• wyjaśnia pojęcie woda chlorowa i omawia jej właściwości
• przeprowadza doświadczenie chemiczne Działanie chloru na substancje barwne i formułuje wniosek
• zapisuje równania reakcji chemicznych chloru z wybranymi metalami
• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne chloru na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz wyników przeprowadzonych doświadczeń chemicznych
• proponuje doświadczenie chemiczne, w którego wyniku można otrzymać chlorowodór w reakcji syntezy, oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• proponuje doświadczenie chemiczne, w którego wyniku można otrzymać chlorowodór z soli kamiennej, oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• wyjaśnia kryterium przynależności pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków energetycznych i zapisuje strukturę elektronową wybranych pierwiastków bloku s
• wyjaśnia, dlaczego wodór i hel należą do pierwiastków bloku s
• przeprowadza doświadczenie chemiczne, w którego wyniku można otrzymać wodór
• omawia sposoby otrzymywania wodoru oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• zapisuje wzory ogólne tlenków i wodorotlenków pierwiastków chemicznych bloku s
• zapisuje strukturę elektronową powłoki walencyjnej wybranych pierwiastków chemicznych bloku p
• omawia, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków węglowców
• omawia, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków azotowców
• omawia sposób otrzymywania, właściwości i zastosowania amoniaku
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych soli azotowców
• omawia obiegi azotu i tlenu w przyrodzie
• omawia, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków siarki, selenu i telluru
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne związków chemicznych tlenowców
• wyjaśnia, jak – wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej – zmienia się aktywność chemiczna tlenowców
• omawia, jak zmieniają się właściwości fluorowców
• wyjaśnia, jak zmieniają się aktywność chemiczna i właściwości utleniające fluorowców
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne kwasów tlenowych i beztlenowych fluorowców oraz omawia, jak zmienia się moc tych kwasów
• omawia typowe właściwości pierwiastków chemicznych bloku p
• zapisuje strukturę elektronową zewnętrznej powłoki wybranych pierwiastków bloku d

Uczeń:

• omawia podobieństwa i różnice właściwości metali i niemetali na podstawie ich położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Działanie roztworów mocnych kwasów na glin oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Pasywacja glinu w kwasie azotowym(V) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• porównuje budowę wodorowęglanu sodu i węglanu sodu
• zapisuje równanie reakcji chemicznej otrzymywania węglanu sodu z wodorowęglanu sodu
• wskazuje hydrat wśród podanych związków chemicznych oraz zapisuje równania reakcji prażenia tego hydratu
• omawia właściwości krzemionki
• omawia sposób otrzymywania oraz właściwości amoniaku i soli amonowych
• zapisuje wzory ogólne tlenków, wodorków, azotków i siarczków pierwiastków chemicznych bloku s
• wyjaśnia, jak zmienia się charakter chemiczny pierwiastków bloku s
• zapisuje wzory ogólne tlenków, kwasów tlenowych, kwasów beztlenowych oraz soli pierwiastków chemicznych bloku p
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie siarki plastycznej i formułuje wniosek
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości tlenku siarki(IV) i formułuje wniosek
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) i formułuje wniosek
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie siarkowodoru z siarczku żelaza(II) i kwasu chlorowodorowego oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• omawia właściwości tlenku siarki(IV) i stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)
• omawia sposób otrzymywania siarkowodoru
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie aktywności chemicznej fluorowców oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• porównuje, jak zmieniają się aktywność chemiczna oraz właściwości utleniające fluorowców wraz ze zwiększaniem się ich liczby atomowej
• wyjaśnia bierność chemiczną helowców
• charakteryzuje pierwiastki bloku p pod względem tego, jak zmieniają się ich właściwości, elektroujemność, aktywność chemiczna i charakter chemiczny
• wyjaśnia, dlaczego wodór, hel, litowce i berylowce należą do pierwiastków chemicznych bloku s
• porównuje, jak – w zależności od położenia danego pierwiastka chemicznego w grupie – zmienia się aktywność litowców i berylowców
• zapisuje strukturę elektronową pierwiastków chemicznych bloku d z uwzględnieniem promocji elektronu
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku chromu(III) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja wodorotlenku chromu(III) z kwasem i zasadą oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Utlenianie jonów chromu(III) nadtlenkiem wodoru w środowisku wodorotlenku sodu oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja dichromianu(VI) potasu z azotanem(III) potasu w środowisku kwasu siarkowego(VI), zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej oraz udowadnia, że jest to reakcja redoks (wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji)
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja chromianu(VI) sodu z kwasem siarkowym(VI) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja manganianu(VII) potasu z siarczanem(IV) sodu w środowiskach kwasowym, obojętnym i zasadowym, zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych oraz udowadnia, że są to reakcje redoks (wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji)
• wyjaśnia zależność charakteru chemicznego związków chromu i manganu od stopni utlenienia związków chromu i manganu w tych związkach chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(II) i badanie jego właściwości oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) i badanie jego właściwości oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• charakteryzuje pierwiastki chemiczne bloku d
• rozwiązuje chemografy dotyczące pierwiastków chemicznych bloków s, p oraz d
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku miedzi(II) i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości wodorotlenku miedzi(II) i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

Uczeń:

• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości amoniaku i zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości kwasu azotowego(V) i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• przewiduje podobieństwa i różnice właściwości sodu, wapnia, glinu, krzemu, tlenu, azotu, siarki i chloru na podstawie położenia tych pierwiastków w układzie okresowym
• wyjaśnia różnicę między tlenkiem, nadtlenkiem i ponadtlenkiem
• przewiduje i zapisuje wzór strukturalny nadtlenku sodu
• projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja chloru z sodem oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej w postaci cząsteczkowej i jonowej
• rozróżnia tlenki obojętne, kwasowe, zasadowe i amfoteryczne wśród tlenków omawianych pierwiastków chemicznych
• zapisuje równania reakcji chemicznych potwierdzające charakter chemiczny danego tlenku
• omawia charakter chemiczny, aktywność chemiczną oraz elektroujemność pierwiastków bloku s i udowadnia, że właściwości te zmieniają się w ramach bloku
• udowadnia, że właściwości związków chemicznych pierwiastków bloku s zmieniają się w ramach bloku
• omawia charakter chemiczny, aktywność chemiczną oraz elektroujemność pierwiastków bloku p i udowadnia, że właściwości te zmieniają się w ramach bloku
• udowadnia, że właściwości związków chemicznych pierwiastków bloku p zmieniają się w ramach bloku
• projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające zbadanie właściwości związków manganu, chromu, miedzi i żelaza
• rozwiązuje chemografy o dużym stopniu trudności dotyczące pierwiastków chemicznych bloków s, p oraz d
• omawia typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, z uwzględnieniem ich zachowania wobec wody i zasad
• omawia kryterium przynależności pierwiastków chemicznych do bloku f
• wyjaśnia pojęcia lantanowce i aktynowce
• charakteryzuje lantanowce i aktynowce
• wymienia zastosowania pierwiastków chemicznych bloku f

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• wymienia nazwy szkła i sprzętu laboratoryjnego
• zna i stosuje zasady BHP obowiązujące w pracowni chemicznej
• rozpoznaje piktogramy i wyjaśnia ich znaczenie
• omawia budowę atomu
• definiuje pojęcia: atom, elektron, proton, neutron, nukleony, elektrony walencyjne
• oblicza liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego na podstawie zapisu  
• definiuje pojęcia: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej, masa cząsteczkowa
• podaje masy atomowe i liczby atomowe pierwiastków chemicznych, korzystając z układu okresowego
• oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych
• omawia budowę współczesnego modelu atomu
• definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny, izotop
• podaje treść prawa okresowości
• omawia budowę układu okresowego pierwiastków chemicznych
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne należące do bloków s oraz p
• określa podstawowe właściwości pierwiastka chemicznego na podstawie znajomości jego położenia w układzie okresowym
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne zaliczane do niemetali i metali
• definiuje pojęcie elektroujemność
• wymienia nazwy pierwiastków elektrododatnich i elektroujemnych, korzystając z tabeli elektroujemności
• wymienia przykłady cząsteczek pierwiastków chemicznych (np. O₂, H₂) i związków chemicznych (np. H₂O, HCl)
• definiuje pojęcia: wiązanie chemiczne, wartościowość, polaryzacja wiązania, dipol
• wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych (jonowe, kowalencyjne, kowalencyjne  spolaryzowane, wiązanie koordynacyjne, (metaliczne)
• definiuje pojęcia wiązanie σ, wiązanie π
• podaje zależność między różnicą elektroujemności w cząsteczce a rodzajem wiązania
• wymienia przykłady cząsteczek, w których występuje wiązanie jonowe, kowalencyjne i kowalencyjne spolaryzowane
• opisuje budowę wewnętrzną metali

Uczeń:

• wyjaśnia przeznaczenie podstawowego szkła i sprzętu laboratoryjnego
• bezpiecznie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi
• wyjaśnia pojęcia powłoka, podpowłoka
• wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej
• zapisuje powłokową konfigurację elektronową atomów pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 20
• wyjaśnia budowę współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych, uwzględniając podział na bloki s, p, d oraz f
• wyjaśnia, co stanowi podstawę budowy współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych
• wyjaśnia, podając przykłady, jakich informacji na temat pierwiastka chemicznego dostarcza znajomość jego położenia w układzie okresowym
• wskazuje zależności między budową elektronową pierwiastka i jego położeniem w grupie i okresie układu okresowego a jego właściwościami fizycznymi i chemicznymi
• omawia zmienność elektroujemności pierwiastków chemicznych w układzie okresowym
• wyjaśnia regułę dubletu elektronowego i oktetu elektronowego
• przewiduje rodzaj wiązania chemicznego na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków chemicznych
• wyjaśnia sposób powstawania wiązań kowalencyjnych, kowalencyjnych spolaryzowanych, jonowych i metalicznych
• wymienia przykłady i określa właściwości substancji, w których występują wiązania metaliczne, wodorowe, kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe
• wyjaśnia właściwości metali na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego

Uczeń:

• wie, jak przeprowadzić doświadczenie chemiczne
• przedstawia ewolucję poglądów na temat budowy materii
• wyjaśnia, od czego zależy ładunek jądra atomowego i dlaczego atom jest elektrycznie obojętny
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej (o większym stopniu trudności)
• zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od 1 do 20 oraz jonów o podanym ładunku (zapis konfiguracji pełny i skrócony)
• wyjaśnia pojęcie czterech liczb kwantowych
• wyjaśnia pojęcia orbitale
  s, p, d, f
• analizuje zmienność charakteru chemicznego pierwiastków grup głównych zależnie od ich położenia w układzie okresowym
• wykazuje zależność między położeniem pierwiastka chemicznego w danej grupie i bloku energetycznym a konfiguracją elektronową powłoki walencyjnej
• analizuje zmienność elektroujemności i charakteru chemicznego pierwiastków chemicznych w układzie okresowym
• zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe cząsteczek, w których występują wiązania kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe oraz koordynacyjne
• wyjaśnia, dlaczego wiązanie koordynacyjne nazywane jest też wiązaniem donorowo-
  -akceptorowym
• omawia sposób, w jaki atomy pierwiastków chemicznych bloku s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów)
• charakteryzuje wiązanie metaliczne i wodorowe oraz podaje przykłady ich powstawania
• wyjaśnia związek między wartością elektroujemności a możliwością tworzenia kationów i anionów
• zapisuje równania reakcji powstawania jonów i tworzenia wiązania jonowego
• przedstawia graficznie tworzenie się wiązań typu σ i π
• określa wpływ wiązania wodorowego na nietypowe właściwości wody
• wyjaśnia pojęcie siły van der Waalsa
• porównuje właściwości substancji jonowych, cząsteczkowych, kowalencyjnych, metalicznych oraz substancji o wiązaniach wodorowych

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega dualizm korpuskularno-
  -falowy
• wyjaśnia, dlaczego zwykle masa atomowa pierwiastka chemicznego nie jest liczbą całkowitą
• definiuje pojęcia promieniotwórczość, okres półtrwania
• wyjaśnia, co to są izotopy pierwiastków chemicznych, na przykładzie atomu wodoru
• uzasadnia przynależność pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków energetycznych
• porównuje wiązanie koordynacyjne z wiązaniem kowalencyjnym
• zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe cząsteczek lub jonów, w których występują wiązania koordynacyjne
• określa rodzaj i liczbę wiązań σ i π w prostych cząsteczkach (np. CO₂, N₂)
• określa rodzaje oddziaływań między atomami
  a cząsteczkami na podstawie wzoru chemicznego lub informacji o oddziaływaniu
• analizuje mechanizm przewodzenia prądu elektrycznego przez metale i stopione sole
• wyjaśnia wpływ rodzaju wiązania na właściwości fizyczne substancji
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Badanie właściwości fizycznych substancji tworzących kryształy

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia: równanie reakcji chemicznej, substraty, produkty, reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja wymiany
• definiuje pojęcie tlenki
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych tlenków metali i niemetali
• zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków co najmniej jednym sposobem
• definiuje pojęcia: tlenki kwasowe, tlenki zasadowe, tlenki obojętne, tlenki amfoteryczne
• definiuje pojęcia wodorotlenki i zasady
• opisuje budowę wodorotlenków
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych wodorotlenków
• wyjaśnia różnicę między zasadą a wodorotlenkiem
• zapisuje równanie reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku i wybranej zasady
• definiuje pojęcia: amfoteryczność, wodorotlenki amfoteryczne
• zapisuje wzory i nazwy wybranych wodorotlenków amfoterycznych
• definiuje pojęcie wodorki
• podaje zasady nazewnictwa wodorków
• definiuje pojęcia kwasy, moc kwasu
• wymienia sposoby klasyfikacji kwasów (tlenowe i beztlenowe)
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne kwasów
• wymienia metody otrzymywania kwasów
• definiuje pojęcie sole
• wymienia rodzaje soli
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne prostych soli
• wymienia metody otrzymywania soli
• wymienia przykłady soli występujących w przyrodzie, określa ich właściwości i zastosowania
• omawia zastosowanie soli
• opisuje znaczenie soli dla funkcjonowania organizmu człowieka
• wyjaśnia pojęcie hydraty
• wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej

Uczeń:

• zapisuje wzory i nazwy systematyczne tlenków
• zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 20
• dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe i obojętne
• wyjaśnia zjawisko amfoteryczności
• wymienia przykłady tlenków kwasowych, zasadowych, obojętnych i amfoterycznych
• zapisuje równania reakcji chemicznych tlenków kwasowych i zasadowych z wodą
• projektuje doświadczenie Otrzymywanie tlenku miedzi
• projektuje doświadczenie Badanie działania wody na tlenki metali i niemetali
• wymienia przykłady zastosowania tlenków
• opisuje odmiany, właściwości i zastosowania SiO₂
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne wodorotlenków
• wymienia metody otrzymywania wodorotlenków i zasad
• klasyfikuje wodorotlenki ze względu na ich charakter chemiczny
• projektuje doświadczenie Otrzymywanie wodorotlenku sodu w reakcji sodu z wodą
• zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych wodorotlenków i zasad z kwasami
• wymienia przykłady zastosowania wodorotlenków
• opisuje charakter chemiczny wodorków
• projektuje doświadczenie Badanie działania wody na wybrane związki pierwiastków chemicznych z wodorem
• opisuje budowę kwasów
• zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów
• dokonuje podziału podanych kwasów na tlenowe i beztlenowe
• szereguje kwasy pod względem mocy
• podaje nazwy kwasów nieorganicznych na podstawie ich wzorów chemicznych
• projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać kwasy różnymi metodami
• omawia typowe właściwości chemiczne kwasów (zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy)
• opisuje budowę soli
• zapisuje wzory i nazwy systematyczne soli
• określa właściwości chemiczne soli
• zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych wodorotlenków i zasad z kwasami
• przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu otrzymanie wybranej soli w reakcji zobojętniania oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
• wyjaśnia pojęcia wodorosole i hydroksosole
• zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli trzema sposobami i zapisuje równania tych reakcji w postaci cząsteczkowej
• opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania
• projektuje doświadczenie Wykrywanie skał wapiennych
• projektuje doświadczenie Termiczny rozkład wapieni
• podaje informacje na temat składników zawartych w wodzie mineralnej w aspekcie ich działania na organizm ludzki
• podaje przykłady nawozów naturalnych i sztucznych, uzasadnia potrzebę ich stosowania
• zapisuje wzory i nazwy hydratów
• podaje właściwości hydratów
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Usuwanie wody z hydratów
• wyjaśnia proces twardnienia zaprawy wapiennej

Uczeń:

• wymienia różne kryteria podziału tlenków
• zapisuje reakcje tlenu z  metalami: Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogą tworzyć tlenki amfoteryczne
• dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych z kwasami i zasadami
• opisuje proces produkcji szkła, jego rodzaje i zastosowania
• wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogą tworzyć tlenki amfoteryczne
• podaje przykłady nadtlenków i ich wzory sumaryczne
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Badanie właściwości wodorotlenku sodu
• zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenków i zasad
• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku glinu i badanie jego właściwości amfoterycznych oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej i jonowej
• zapisuje równania reakcji wodorków pierwiastków 17. grupy z zasadami i wodą
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie kwasu chlorowodorowego i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie kwasu siarkowego(IV) i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych dotyczących właściwości chemicznych kwasów (zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy)
• zapisuje równania reakcji chemicznych ilustrujące utleniające właściwości wybranych kwasów
• wymienia przykłady zastosowania kwasów
• zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli co najmniej pięcioma sposobami i zapisuje równania tych reakcji w postaci cząsteczkowej, jonowej i skróconym zapisem jonowym
• określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, prostych, podwójnych
  i uwodnionych
• podaje nazwy i zapisuje wzory sumaryczne wybranych wodorosoli i hydroksosoli
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Gaszenie wapna palonego
• opisuje mechanizm zjawiska krasowego
• porównuje właściwości hydratów i soli bezwodnych
• wyjaśnia proces otrzymywania zaprawy wapiennej i proces jej twardnienia

Uczeń:

• projektuje doświadczenie chemiczne Badanie działania zasady i kwasu na tlenki metali i niemetali oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• określa charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 20 na podstawie ich zachowania wobec wody, kwasu i zasady; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• przewiduje charakter chemiczny tlenków wybranych pierwiastków i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• przewiduje wzór oraz charakter chemiczny tlenku, znając produkty reakcji chemicznej tego tlenku z wodorotlenkiem sodu i kwasem chlorowodorowym
• analizuje właściwości pierwiastków chemicznych pod względem możliwości tworzenia tlenków i wodorotlenków amfoterycznych
• określa różnice w budowie i właściwościach chemicznych  tlenków i nadtlenków
• analizuje tabelę rozpuszczalności wodorotlenków i soli w wodzie
• projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, w których wyniku można otrzymać różnymi metodami wodorotlenki trudno rozpuszczalne w wodzie; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• zapisuje równania reakcji chemicznych potwierdzających charakter chemiczny wodorków
• opisuje zjawisko kwaśnych opadów, zapisuje odpowiednie równania reakcji
• określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, hydroksosoli i wodorosoli oraz podaje przykłady tych związków chemicznych
• ustala nazwy różnych soli na podstawie ich wzorów chemicznych
• ustala wzory soli na podstawie ich nazw
• podaje metody, którymi można otrzymać wybraną sól, i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie chlorku miedzi(II) w reakcji tlenku miedzi(II) z kwasem chlorowodorowym
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie chlorku miedzi(II) w reakcji wodorotlenku miedzi(II) z kwasem chlorowodorowym
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Sporządzanie zaprawy gipsowej i badanie jej twardnienia
• opisuje sposoby usuwania twardości wody, zapisuje odpowiednia równania reakcji

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia mol i masa molowa
• wykonuje obliczenia związane z pojęciem masa cząsteczkowa
• wykonuje bardzo proste obliczenia związane z pojęciami mol i masa molowa
• podaje treść prawa Avogadra
• wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z prawem zachowania masy

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie objętość molowa gazów
• wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa gazów w warunkach normalnych
• wyjaśnia pojęcia: skład jakościowy, skład ilościowy, wzór empiryczny, wzór rzeczywisty
• wyjaśnia różnicę między wzorem empirycznym a wzorem rzeczywistym
• wyjaśnia, na czym polegają obliczenia stechiometryczne
• interpretuje równania reakcji chemicznych na sposób cząsteczkowy, molowy, ilościowo w masach molowych, ilościowo w objętościach molowych (gazy) oraz ilościowo w liczbach cząsteczek
• projektuje doświadczenie Potwierdzenie prawa zachowania masy
• wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z masą molową oraz objętością molową substratów i produktów reakcji chemicznej

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia liczba Avogadra i stała Avogadra
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa gazów, liczba Avogadra
  (o większym stopniu trudności)
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami stosunku atomowego, masowego i procentowego pierwiastków w związku chemicznym
• wykonuje obliczenia związane z prawem stałości składu
• oblicza skład procentowy związków chemicznych
• rozwiązuje proste zadania związane z ustaleniem wzorów elementarnych i rzeczywistych związków chemicznych

Uczeń:

• porównuje gęstości różnych gazów na podstawie znajomości ich mas molowych
• wykonuje obliczenia stechiometryczne dotyczące mas molowych, objętości molowych, liczby cząsteczek oraz niestechiometrycznych ilości substratów i produktów (o znacznym stopniu trudności)

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcie stopień utlenienia pierwiastka chemicznego
• wymienia reguły obliczania stopni utlenienia pierwiastków w związkach chemicznych
• określa stopnie utlenienia pierwiastków w prostych związkach chemicznych
• definiuje pojęcia: reakcja utleniania-redukcji (redoks), utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja
• zapisuje proste schematy bilansu elektronowego
• wskazuje w prostych reakcjach redoks utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji
• określa etapy ustalania współczynników stechiometrycznych w równaniach reakcji redoks
• wymienia najważniejsze reduktory stosowane w przemyśle
• wyjaśnia pojęcia: ogniwo galwaniczne, półogniwo, elektroda, katoda, anoda, klucz elektrolityczny, SEM
• opisuje budowę i zasadę działania ogniwa Daniella
• zapisuje schemat ogniwa galwanicznego
• ustala znaki elektrod w ogniwie galwanicznym
• wyjaśnia pojęcie potencjał elektrody (potencjał półogniwa)
• wyjaśnia pojęcie standardowa (normalna) elektroda wodorowa
• wyjaśnia pojęcie szereg elektrochemiczny metali
• wymienia metody zabezpieczenia metali przed korozją

Uczeń:

• oblicza zgodnie z regułami stopnie utlenienia pierwiastków w związkach chemicznych i jonach
• wymienia przykłady reakcji redoks oraz wskazuje w nich utleniacz, reduktor, proces utleniania i proces redukcji
• dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu elektronowego w prostych równaniach reakcji redoks
• wyjaśnia, na czym polega otrzymywanie metali z rud z zastosowaniem reakcji redoks
• wyjaśnia pojęcia szereg aktywności metali i reakcja dysproporcjonowania
• projektuje doświadczenie chemiczne Porównanie aktywności chemicznej żelaza, miedzi i wapnia oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• zapisuje równania reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) z Al, Fe, Cu, Ag
• analizuje informacje wynikające z położenia metali w szeregu elektrochemicznym
• podaje zasadę działania ogniwa galwanicznego
• dokonuje podziału ogniw na odwracalne i nieodwracalne
• definiuje pojęcia potencjał standardowy półogniwa i szereg elektrochemiczny metali
• omawia proces korozji chemicznej oraz korozji elektrochemicznej metali
• opisuje sposoby zapobiegania korozji.
• opisuje budowę i działanie źródeł prądu stałego
• projektuje i wykonuje doświadczenie Badanie wpływu różnych czynników na szybkość korozji elektrochemicznej

Uczeń:

• przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych na podstawie konfiguracji elektronowej ich atomów
• analizuje równania reakcji chemicznych i określa, które z nich są reakcjami redoks
• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Reakcje wybranych metali z roztworami kwasu azotowego(V) – stężonym i rozcieńczonym
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Reakcje wybranych metali z roztworami kwasu siarkowego(VI) – stężonym i rozcieńczonym
• dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu elektronowego w równaniach reakcji redoks, w tym w reakcjach dysproporcjonowania
• określa, które pierwiastki chemiczne w stanie wolnym lub w związkach chemicznych mogą być utleniaczami, a które reduktorami
• wymienia zastosowania reakcji redoks w przemyśle
• zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w ogniwie Daniella
• oblicza SEM ogniwa galwanicznego na podstawie standardowych potencjałów półogniw, z których jest ono zbudowane
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Badanie działania ogniwa galwanicznego
• omawia zjawisko pasywacji glinu i wynikające z niego zastosowania glinu

Uczeń:

• określa stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych w cząsteczkach i jonach złożonych
• zapisuje równania reakcji kwasów utleniających z metalami szlachetnymi i ustala współczynniki stechiometryczne metodą bilansu elektronowego
• analizuje szereg aktywności metali i przewiduje przebieg reakcji chemicznych różnych metali z wodą, kwasami i solami
• zapisuje równania reakcji zachodzących na elektrodach (na katodzie i anodzie) ogniwa galwanicznego o danym schemacie
• zapisuje odpowiednie równania reakcji dotyczące korozji elektrochemicznej
• omawia wpływ różnych czynników na szybkość procesu korozji elektrochemicznej

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia: roztwór, mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczana, roztwór właściwy, roztwór ciekły, roztwór stały, roztwór gazowy, zawiesina, roztwór nasycony, roztwór nienasycony, roztwór przesycony, rozpuszczanie, rozpuszczalność, krystalizacja
• wymienia metody rozdzielania na składniki mieszanin niejednorodnych i jednorodnych
• sporządza wodne roztwory substancji
• wymienia czynniki przyspieszające rozpuszczanie substancji w wodzie
• wymienia przykłady roztworów znanych z życia codziennego
• definiuje pojęcia: koloid, zol, żel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja
• wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin
• odczytuje z wykresu rozpuszczalności informacje na temat wybranej substancji
• definiuje pojęcia stężenie procentowe i stężenie molowe
• wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie molowe

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: koloid, zol, żel, efekt Tyndalla
• wymienia przykłady roztworów o różnym stanie skupienia rozpuszczalnika i substancji rozpuszczanej
• omawia sposoby rozdzielania roztworów właściwych (substancji stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki
• wymienia zastosowania koloidów
• wyjaśnia proces rozpuszczania substancji w wodzie
• wyjaśnia różnice między rozpuszczaniem
  a roztwarzaniem
• sprawdza doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji
• wyjaśnia proces krystalizacji
• projektuje i wykonuje doświadczenie chemiczne Odróżnianie roztworu właściwego od koloidu
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Rozdzielanie składników mieszaniny niejednorodnej metodą sączenia (filtracji)
• podaje zasady postępowania podczas sporządzanie roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym
• rozwiązuje zadanie związane z zatężaniem i rozcieńczaniem roztworów

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między rozpuszczalnością a szybkością rozpuszczania substancji
• analizuje wykresy rozpuszczalności różnych substancji
• dobiera metody rozdzielania mieszanin jednorodnych na składniki, biorąc pod uwagę różnice we właściwościach składników mieszanin
• sporządza roztwór nasycony i nienasycony wybranej substancji w określonej temperaturze, korzystając z wykresu rozpuszczalności tej substancji
• wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie molowe, z uwzględnieniem gęstości roztworu
• projektuje doświadczenie Sporządzanie roztworu o określonym stężeniu procentowym
• projektuje doświadczenie Sporządzanie roztworu o określonym stężeniu procentowym
• oblicza stężenie procentowe lub molowe roztworu otrzymanego przez zmieszanie dwóch roztworów o różnych stężeniach

Uczeń:

• projektuje i wykonuje doświadczenie Rozdzielanie składników mieszaniny jednorodnej barwników roślinnych metodą chromatografii bibułowej
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Rozdzielanie mieszaniny jednorodnej metodą ekstrakcji cieczciecz
• wymienia sposoby otrzymywania roztworów nasyconych z roztworów nienasyconych i odwrotnie, korzystając z wykresów rozpuszczalności substancji
• wykonuje odpowiednie obliczenia chemiczne, a następnie sporządza roztwory o określonym stężeniu procentowym i molowym, zachowując poprawną kolejność wykonywanych czynności
• przelicza stężenia procentowych na molowe i odwrotnie
• przelicza stężenia roztworu na rozpuszczalność i odwrotnie

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: dysocjacja elektrolityczna, elektrolity i nieelektrolity
• definiuje pojęcia reakcja odwracalna, reakcja nieodwracalna
• zapisuje proste równania dysocjacji jonowej elektrolitów i podaje nazwy powstających jonów
• definiuje pojęcie stopień dysocjacji elektrolitycznej
• zapisuje wzór na obliczanie stopnia dysocjacji elektrolitycznej
• wyjaśnia pojęcia mocne elektrolity, słabe elektrolity
• wymienia przykłady elektrolitów mocnych i słabych
• zapisuje ogólne równanie dysocjacji kwasów, zasad i soli
• wyjaśnia sposób dysocjacji kwasów, zasad i soli
• wyjaśnia pojęcia: odczyn roztworu, wskaźniki kwasowo-
  -zasadowe, pH, pOH
• wymienia podstawowe wskaźniki kwasowo-zasadowe (pH) i omawia ich zastosowania
• wyjaśnia, co to jest skala pH i w jaki sposób można z niej korzystać
• opisuje, czym są właściwości sorpcyjne gleby oraz co to jest odczyn gleby
• dokonuje podziału nawozów na naturalne i sztuczne (fosforowe, azotowe i potasowe)
• wymienia przykłady nawozów naturalnych i sztucznych
• wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń gleby
• wyjaśnia, na czym polega reakcja zobojętniania i reakcja strącania osadów oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych w postaci cząsteczkowej
• wskazuje w tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie związki chemiczne trudno rozpuszczalne

Uczeń:

• wyjaśnia kryterium podziału substancji na elektrolity i nieelektrolity
• wyjaśnia kryterium podziału elektrolitów na mocne i słabe
• wyjaśnia przebieg dysocjacji kwasów wieloprotonowych
• wyjaśnia rolę cząsteczek wody jako dipoli w procesie dysocjacji elektrolitycznej
• zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, zasad i soli bez uwzględniania dysocjacji wielostopniowej
• wyjaśnia przebieg dysocjacji zasad wielowodorotlenowych
• porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji
• wymienia przykłady reakcji odwracalnych i nieodwracalnych
• wyznacza pH roztworów z użyciem wskaźników kwasowo-zasadowych oraz określa ich odczyn
• oblicza pH i pOH na podstawie znanych stężeń molowych jonów H⁺ i OHi odwrotnie
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Badanie odczynu i pH roztworów kwasu, zasady i soli
• opisuje znaczenie właściwości sorpcyjnych i odczynu gleby oraz wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin
• wyjaśnia, na czym polega zanieczyszczenie gleby
• wymienia źródła chemicznego zanieczyszczenia gleby
• zapisuje równania reakcji zobojętniania w postaci cząsteczkowej i jonowej i skróconego zapisu jonowego
• analizuje tabelę rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie pod kątem możliwości przeprowadzenia reakcji strącania osadów
• zapisuje równania reakcji strącania osadów w postaci cząsteczkowej, jonowej i skróconego zapisu jonowego

Uczeń:

• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego i zmiany barwy wskaźników kwasowo-
  -zasadowych w wodnych roztworach różnych związków chemicznych oraz dokonuje podziału substancji na elektrolity i nieelektrolity
• wyjaśnia przebieg dysocjacji kwasów wieloprotonowych
• zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, zasad i soli, uwzględniając dysocjację stopniową niektórych kwasów i zasad
• wykonuje obliczenia chemiczne z zastosowaniem pojęcia stopień dysocjacji
• wymienia czynniki wpływające na wartość stopnia dysocjacji elektrolitycznej
• wyjaśnia wielkość stopnia dysocjacji dla elektrolitów dysocjujących stopniowo
• porównuje przewodnictwo elektryczne roztworów różnych kwasów o takich samych stężeniach
  i interpretuje wyniki doświadczeń chemicznych
• projektuje i przeprowadza doświadczenie Badanie właściwości sorpcyjnych gleby
• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Badanie odczynu gleby
• opisuje wpływ pH gleby na rozwój roślin
• uzasadnia potrzebę stosowania nawozów sztucznych
  i pestycydów i podaje ich przykłady
• wyjaśnia, na czym polega chemiczne zanieczyszczenie gleby
• projektuje doświadczenie Otrzymywanie soli przez działanie kwasem na wodorotlenek
• bada przebieg reakcji zobojętniania z użyciem wskaźników kwasowo-
  -zasadowych
• wymienia sposoby otrzymywania wodorosoli i hydroksosoli oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

Uczeń:

• wyjaśnia proces dysocjacji jonowej z uwzględnieniem roli wody w tym procesie
• zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów, zasad i soli z uwzględnieniem dysocjacji wielostopniowej
• wyjaśnia przyczynę kwasowego odczynu roztworów kwasów oraz zasadowego odczynu roztworów wodorotlenków; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych
• analizuje zależność stopnia dysocjacji od rodzaju elektrolitu i stężenia roztworu
• wykonuje obliczenia chemiczne, korzystając z definicji stopnia dysocjacji
• ustala skład ilościowy roztworów elektrolitów
• wyjaśnia zależność między pH a iloczynem jonowym wody
• posługuje się pojęciem pH w odniesieniu do odczynu roztworu i stężenia jonów H⁺ i OH^-
• wymienia źródła zanieczyszczeń gleby, omawia ich skutki oraz podaje sposoby ochrony gleby przed degradacją
• omawia istotę reakcji zobojętniania i strącania osadów oraz podaje zastosowania tych reakcji chemicznych
• projektuje doświadczenie Otrzymywanie wodorosoli przez działanie kwasem na zasadę
• projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie osadów praktycznie nierozpuszczalnych soli i wodorotlenków
• opisuje działanie leków neutralizujących nadmiar kwasu w żołądku

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• definiuje pojęcia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ zamknięty, układ izolowany, energia wewnętrzna układu, efekt cieplny reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja endotermiczna, proces endoenergetyczny, proces egzoenergetyczny
• definiuje pojęcia: energia aktywacji, entalpia, szybkość reakcji chemicznej, kataliza, katalizator
• wymienia czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej
• definiuje pojęcie katalizator
• wymienia rodzaje katalizy